ŚLĄSKIE STUDIA HISTORYCZNO-TEOLOGICZNE

AKTUALITÄT DER KONZILSLEHRE VON DER SOZIALEN REALISATION DER CHRISTLICHEN HOFFNUNG
Zusamenfassung
Die verschiedenen Krisen des Zusammenlebens der Menschheit "an der Schwelle" des XXI Jahrhunderts münden in die Krise des Suchens nach der Menschenidentität. Die Absurdität heutiger Denkart besteht darin, dass man versucht, den Menschen selbst wissenschaftlich zu produzieren, ohne danach zu fragen: "Wer ist der Mensch?". Auf den Unsinn dieses Denkens haben schon die Überlegungen des II Vatikanischen Konzils hingewiesen, indem sie sich mit der Problematik der christlichen Hoffnung beschäftigt haben. Sowohl die theologale Hoffnung, wie auch alle irdischen Hoffnungen des Menschen, werden zum Geheimnis des Entstehens seiner christo-logischen Identität. Dabei muss zur Kenntnis genommen werden, dass der "nach dem Abbild" seines Schöpfers geschaffene Mensch eine geheimnisvolle Lebenseinheit der Personenvielheit ist. In diesem Zusammenhang erscheint das Problem der sozialen Dimension des Gegenstandes der christlichen Hoffnung, die nur sozial (Liebe) realisiert werden kann und soll. Ob und wie diese Hoffnung gestaltet das alltägliche Leben des Menschen erkennt man also an der Qualität seiner schöpferischen Teilnahme am sozialen Leben. Demzufolge soll die christliche Hoffnung zum kritischen Inspirationsfaktor der sozialen Aktivität werden. Dabei gilt folgende Behauptung: ich hoffe, dass das woran ich glaube, verwirklicht die Liebe.

CZŁOWIEK W POSZUKIWANIU ZROZUMIENIA SWEJ TOŻSAMOŚCI I JEJ REALIZACJI. HERMENEUTYCZNY PARADYGMAT TEOLOGII FUNDAMENTALNEJ
Hermeneutyczne poszukiwania naukowej i filozoficznej refleksji nie dysponują "ostatnim słowem" wyjaśniającym "całościowo" toż samość człowieka. Wpisana w jego definicję konieczność takiego wyjaśnienia (Fides et ratio 1; 27) spotyka się z koniecznością uwzględnienia odkrywalnej w "tekście historii" Chrysto-logicznej przemowy Boga (FR 11). Objawiona "opowiedziana" tożsamość człowieka ("tożsamość narracyjna"), w swej dialogicznej strukturze (schemat), jest "obietnicą" i "zadaniem". Realizowany tą strukturą proces antropogenezy (teoria działania) jest także procesem identyfikacji. Istotnym komponentem tak wyjaśnionej tożsamości człowieka jest więc decyzja (odpowiedź), motywowana (komplementarnie) antropologiczną wiedzą ("całościową" i "częściową"). W antropologice tej motywacji rozum i wiara dopełniają się wzajemnie. W eschatologicznym otwarciu tego procesu, kryterium racjonalności zawierzenia objawionej antropologii jest społeczna miłość. Miłość jest jedyną nadzieją ostatecznego zrozumienia i zrealizowania tożsamości człowieka.

Teologia - Ermeneutica - Antropologia
La definizione che postula l'iscrizione della "autocomprensione" nel concetto dell'identita dell'uomo (Fides et ratio, 1) coincide con le tesi antropologico-ontiche dell'ermeneutica del sec. XX. Né la riflessione scientifica, né quella filosofica dispongono di una "definitiva" risposta alla domanda "Chi e l'uomo?". Accedendo alla rivelata spiegazione dell'identita dell'uomo ("l'identita narrativa"), la teologia intravede in questa spiegazione una "teoria della prassi", in cui la problematica dell'identita dell'uomo diventa una problematica della "promessa" e "compito". L'atteggiamento prosociale dell'uomo consiste nella fiducia in questa teoria.

RYZYKO NIEWIARY W HISTORII LUDZKOŚCI. Streszczenie
Historia ludzkości na początku XXI wieku obserwuje z niepokojem przyczynowy związek między kryzysem "przejawów solidarności międzyludzkiej" i "gaśnięciem nadziei" (Ecclesia in Europa 8, 9 ). W genezie tej sytuacji uczestniczy, między innymi, aporyczne otwarcie naukowych i filozoficznych antropologii, które nie dysponują "ostatecznym" wyjaśnieniem tożsamości człowieka (Fides et ratio 1, 27, 81 ). Zróżnicowanej w "intencjonalnym działaniu" ludzkości towarzyszy ryzyko pluralizmu interpretacji, wpisanych w hermeneutykę relacji "całość - części" hermeneutyczne koło). Odpowiedzialność wyboru danej interpretacji może być oceniona jakością jego teoretycznych i praktycznych konsekwencji. Mając to na uwadze, proponowany tekst przypomina, że relacja "wiara - niewiara" jest wpisana w definicję historii ("historia wolności"), przy czym obydwa wybory nie mogą zlekceważyć refleksji nad podmiotową odpowiedzialnością, co dostrzegała także ewolucja antropocentrycznego myślenia czasów nowożytnych. W kontekście odkrywalnych w tym myśleniu prób ideologicznego przywłaszczenia problematyki "całości" historii ludzkości, pojawia się postulat rozróżniania między "nadziejami ziemskimi" i "nadzieją chrześcijańską". Teoretyczne i praktyczne konsekwencje zlekceważenia tego postulatu są dostrzegalne w historycznym procesie zmieniających się kulturowych kontekstów.

Die interdisziplinäre Solidarität der Theologie. Zusammenfassung
Das in der Definition des Menschen enthaltene Postulat der Erkenntnis der eigenen Identität (Fides et ratio 1) fordert das Verstehen des „Ganzen“ der Menschheitsgeschichte, deren „Teil“ ein Mensch ist. In der Konfrontation mit der „Forderung des hermeneutischen Zirkels“ kann sich die wissenschaftliche und die philosophische Reflexion von der Alternative „das Notwendige – das Unmögliche“ nicht befreien. Erst das Wort Gottes ermöglicht „die Erkenntnis des Fundaments des Alls“ (Verbum Domini 10). Die Theologie, die die geoffenbarte Anthropologie interpretiert, bildet keine Konkurrenz für die Wissenschaft und Philosophie, sondern schlägt die Komplementarität der interdisziplinaren Kooperation vor. Keine der Anthropologien, die an diesem solidarischen Dialog teilnehmen (die wissenschaftliche, die philosophische, die theologische), ist selbstgenügsam. Die Schlüsselrolle in diesem komplementären Zusammenspiel hält die Problematik von Ursprung und Interpretation der Überzeugung, dass man die Identität des Menschen erkennen und verwirklichen kann. Diese Problematik wird von dem Postulat begleitet, auf die Verantwortung für die Wahl der Rationalität des Forschungsparadigmas aufmerksam zu werden.

Theology–Philosophy: Anthropo-Logic of Complementary Service
The history of Christian doctrine has been accompanied by a conviction that there are two different orders of knowledge: reason and faith. In the course of this history, there have emerged many models of the interaction between philosophy and theology. This article presents three models of the relationship between faith and reason (theology-philosophy). An example of the first model can be found in antiquity and in the Middle ages; it presents philosophy as a “servant” of the-ology (philosophia: ancilla theologiae).
In the 20th century the relationship between philosophy and theology entered a new hermeneutical era. Philosophical hermeneutics (ars interpretandi) began to function as a hermeneutical philosophy; so its objective was expressed in the quest for comprehensive understanding of the (meaning of) human history. This objective became at the same time paradoxical, because reason must understand this whole and at the same time it is not able to do so. Nothing else than this paradox, working in the dialogical relationship between reason and knowledge coming from faith, can help reason reach its objective. Theology (ancilla hermeneuticae) also may become the “servant” of philosophy (theologia: ancilla philosophiae). Hopes exercised by reason may participate in the Christian hope.
Thanks to God’s revelation human beings are capable of understanding their promised identity. This identity («narrative identity»), interpreted as promised and assigned, requires cooperation be-tween reason and faith. Precisely in the context of this necessary cooperation one should consider the problem of the common service of philosophy and theology involved in the process of creative (dialogical) actualization and the identity of a human being (theologia et philosophia: ancillae hominis).

Sense-creative argument for the credibility of the Church in the light of John Paul II ’s teaching. Summary
Making solid arguments for the credibility of the Church is necessary especially today because the meaning of the Church is often misunderstood and she is criticised and turned down by some people. In scientific searching the issue of the credibility of the Church some could see the progress in Poland thanks to outstanding theologians, among them R ev. Prof. Jerzy Cuda, who is the pioneer in showing the sense-creative credibility of the Christian Revelation which was clear to John Paul II . Sense-creative argument is actual especially today, when the western culture or doubts in objective and transcendental sense of human life, or shows only ‘partial’ senses which do not answer a question about the final sense and do not satisfy the most important need of human person – the need of full sense. The content of this article has been devided into four parts: foundation of the sense-creative argument, sense of human life, it’s vocative sense and the sense of human life in confront with the so called theodiceal problem.

POCZĄTEK ZNAKÓW JEZUSA (J 2,1-11). Streszczenie
W czwartej Ewangelii przedstawionych zostaje siedem znaków, które uwidaczniają różnorodność dobroczynnego działania Jezusa. Pierwszy znak umożliwia zachowanie radości świętujących. Artykuł w kolejnych punktach analizuje części Janowego opowiadania oraz prowadzi do konkluzji określającej dokładnie znaczenie narracji w całości teologii Ewangelii. Znak na weselu jest ukierunkowany na życie i radość. Rozpoczyna działalność, która objawia Jezusa jako Pośrednika i Ofiarodawcy pełni życia i radości. Epizod w Kanie staje się więc modelem dla całego życia Jezusa, które zakończy się na krzyżu. Pojedyncze cuda odsyłają do głębszej rzeczywistości: objawiają "chwałę" Jezusa, w którym zamieszkuje Ojciec. Objawienie zapoczątkowane w Kanie ma znaczenie soteriologiczne. Działanie Jezusa dla ocalenia świętowania i radości wskazuje na cel Jego misji: "Ja przyszedłem po to, aby mieli życie i mieli je w obfitości" (J 10,10; por. 20,31).

La relazione antropologia – teologia. Una glossa metodologica. Sommario
A partire dalla seconda metà del XX secolo (grazie a K. Rahner) un’attenzione particolare viene rivolta verso la relazione teologia-antropologia. Lo studio investiga un particolare di questa relazione. Tramite un’analisi di opere recenti di R. Swinburne e J. Cuda vengono individuati due stili della relazione teologica dell’immagine dell’uomo e dell’immagine di Dio. Nel primo una certa conoscenza dell’uomo viene intesa come acquisita, e su questa base viene costruita l’immagine di Dio. Questo può comportare una marginalizzazione del dato rivelato. Nel secondo si presuppone che l’identità dell’uomo rimane un mistero inscrutabile senza rivelazione. Questo stile permette di salvaguardare meglio la vitale priorità del dato rivelato e nello stesso tempo è meno esposto alla dipendenza dai dati accidentali delle singole antropologie.