ŚLĄSKIE STUDIA HISTORYCZNO-TEOLOGICZNE

Martyrology of Polish Clergy from Zaolzie during World War II
In Martyrology of Polish clergy under German occupation in the years 1939-1945, in the part devoted to the Diocese of Katowice, a group of priests from Zaolzie can be found. The reason for this lies in the fact that in 1938 a fragment of lands beyond the Olza River became a part of the Diocese of Katowice. During the Second World War this territory was marked by severe repressions of Polish Catholic clergy. Many priests were put in concentration camps and prisons; a few of them were murdered; still others died after the release as a result of hard prison experiences. It was their admitting the Polish identity and faithful standing by the Church that condemned them to prison or concentration camps. The list of clergy from Zaolzie is supplemented with a register of the Polish priests persecuted by Germans in the years 1939-1945.

DIE ERWACHSENENKATECHESE IN DER DIÖZESE KATOWICE
Der Diözesanbischof dr Herbert Bednorz bespricht in seinem Inaugurationsreferat die Anfänge der Erwachsenenkatechese in der Diözese. Diese sind zur Basis der Beschlüsse der I. Diözesansynode geworden, da viele Laienteilnehmer der Synode aus der Erwachsenenkatechese sozusagen hervorgegangen sind. Heute sind in der Diözese verschiedene Arten der Katechese - von der okkasionellen zur systematischen - zu verzeichnen. Die Methoden der Erwachsenenkatechese sind noch nicht voll ausgearbeitet, und es ist mitunter das Ziel dieses Symposiums dazu beizutragen sie weiter zu entwickeln. Dabei sollte man besonders die Form des Dialogs berücksichtigen. Man muss auch die ständige Weiterbildung der Priester in Betracht ziehen, denn - neben ihrem eifrigen Einsatz - ist sie ein wichtiges Element im Ausbau und Gelingen der Erwachsenenkatechese.

ZARYS KONCEPCJI TEOLOGII PASTORALNEJ KS. FRANCISZKA BLACHNICKIEGO. Streszczenie
Krytyczna analiza posoborowej myśli pastoralno-teologicznej posłużyła ks. Blachnickiemu nie tylko do wprowadzenia jej na obszar polskiej myśli teologicznej, lecz także do wypracowania własnego i oryginalnego ujęcia tej dyscypliny wiedzy teologicznej. W swojej koncepcji ks. Blachnicki, pozostając w nurcie eklezjologicznej dedukcji teologii pastoralnej, wypracował pojęcie Kościoła odpowiadają ce aktualnej jego samoświadomości. Pojęcie to wyprowadził z dokonanej przez siebie syntezy eklezjologii Vaticanum II. Operując biblijnym pojęciem wspólnoty, dokonał jednocześnie próby jej trynitarnej dedukcji, co znalazło wyraz najpierw w asocjacji pneumatologicznej eklezjologii H. Mühlena, a następnie w trynitarnym uzasadnieniu teologii pośrednictwa zbawczego Kościoła, które wyraża się w istnieniu w Kościele dwóch porządków pośrednictwa, odpowiadających podwójnej misji Osób Bożych, a więc porządku chrystologicznego (związanego z słowem, sakramentem i urzędem) i porządku pneumatologicznego (związanego z realizacją życia chrześcijańskiego wszystkich wiernych w zjednoczeniu z Chrystusem i innymi ludźmi w Duchu Świętym), i w określeniu teologii pastoralnej jako teologii żywego Kościoła na podstawie dogmatu trynitarnego. Tym żywym Kościołem jest zrealizowana wspólnota życia ludzi z Bogiem i pomiędzy sobą w Chrystusie i w Duchu Świętym. Syntezę swej dedukcji ks. Blachnicki zawarł w sformułowaniu zasady życia Kościoła, zasady jego działania i zasady teologii pastoralnej jako teologii tego życia.
Zasadą życia Kościoła, określającą, w jaki sposób ma się on urzeczywistniać zgodnie z wolą Chrystusa i swoją naturą i dla zapewnienia sobie wewnętrznego i zewnętrznego wzrostu, jest koinonia, czy li - zrealizowana w widzialnym znaku posługi słowa i sakramentu oraz społecznej jedności wiary i miłości - wspólnota ludzi z Chry stusem i z sobą w Duchu Świętym, który jako jedna i ta sama Oso ba w Chrystusie i wszystkich członkach Kościoła stanowi niewidzial ną istotę tej wspólnoty. Sformułowana przez Blachnickiego zasada działania Kościoła, będąca zarazem zasadą teologii pastoralnej i duszpasterstwa, brzmi następująco: Pośrednictwo zbawcze Kościoła (czyli duszpasterstwo) należy sprawować w tym celu i w taki sposób, aby uobecniać samooddanie się Boga w Chrystusie w słowie i w sakramencie i warunkować wolne przyjęcie tego oddania się we wzajemnym oddaniu siebie w Duchu Świętym przez wiarę i miłość, dla urzeczywistniania wspólnoty w aspekcie wertykalnym (z Bogiem) i horyzontalnym (z braćmi), w widzialnym i skutecznym znaku zgromadzenia eucharystycznego i wspólnoty lokalnej, pozostającej w jedności z Kościołem po wszechnym.
Teologię pastoralną ks. Blachnicki rozumiał jako teologię zbawczego pośred nictwa Kościoła, u podstaw której leży, wypracowany przez eklezjologię Soboru Watykańskiego II, "obraz wiodący" urzeczywistniania się Kościoła jako wspólnoty, określony bliżej przez pojęcie sakramentu. Zasadą życia i działania Kościoła jest realizowanie koinonii na trzech płaszczyznach życia Ko ścioła. Najpierw w znaku zgromadzenia liturgicznego, które - dzięki stałej obecno ści Chrystusa w swoim Kościele - posiada moc objawiania i tworzenia siebie jako Kościół poprzez przepowiadanie słowa, sprawowanie Eucharystii oraz pozostałe sakramenty (leiturgia). Następnie Kościół ma moc urzeczywistniania się w osobie ludzkiej (martyria) poprzez przepowiadanie słowa, związane z nawróceniem się (ewangelizacja) i włączeniem się osoby w proces inicjacji (katechumenat), który ostatecznie prowadzi do odkrycia diakonijnej wspólnoty (diakonia), stojącej w służbie odnowy Kościoła lokalnego (koinonia). W realizacji tego zadania wielką rolę mają do spełnienia rozwijające się w Kościele ruchy eklezjalne. Jednym z nich jest założony przez ks. Blachnickiego ewangelizacyjno-katechumenalny Ruch Światło-Życie.
W konsekwencji ks. Blachnicki sformułował treść zasady formalnej teologii pastoralnej. Oprócz jej znaczenia w realizowaniu tzw. duszpasterstwa, wskazał również na jej wartość w określeniu struktury przedmiotu teologii żywego Kościoła. Teologia pastoralna jako nauka zyskuje w proponowanej zasadzie formalnej swoje principium, które pozwala rozbudować ją jako prawdziwie teologiczną i dedukcyjną naukę. Otrzymuje ona jasno określony przedmiot materialny i formalny. Przedmiotem materialnym jest Kościół, dlatego zamiast o teologii pastoralnej, lepiej - zdaniem Blachnickiego - mówić o eklezjologii pastoralnej. Określenie ,,pastoralna" z kolei wskazuje na przedmiot formalny, jakim jest zaanga żowana i zmierzająca do działania troska o wzrost Kościoła. Ta troska może dotyczyć tylko Kościoła żywego, istniejącego i mającego się urzeczywistniać we współczesnym świecie - i ta aktualność również stanowi przedmiot formalny tej dy scypliny. Dlatego w postulowanej analizie trzeba zawsze mieć na uwadze trzy elementy: idealny obraz Kościoła, odpowiadający Bo żemu planowi jako element normatywny i zobowiązujący; aktualną, zjawiskową postać Kościoła w jego przejawach życia i formach dzia łania jako element krytycznie oceniany i - na trzecim miejscu - tak zwany świat współczesny, jeśli warunkuje on urzeczywistnia nie się Kościoła, będąc jakąś aktualizacją i specyfikacją Bożego we zwania do realizacji misji Kościoła. W konsekwencji, jako rezultat dokonanych analiz, ks. Blachnicki zaproponował następującą definicję "teologii pastoralnej": Eklezjologia pastoralna jest teologiczno-praktyczną nauką, która w świetle objawienia oraz zbawczej woli Boga (obiectum formale quo) zajmuje się żywym Kościołem, czyli Kościołem, jeśli urzeczywistnia się on i ma się urzeczywistniać współcześnie we wspólnocie (obiectum formale quod), ustalając - na podstawie analizy jego sytuacji - zasady i dyrektywy jego działania na dziś i na jutro. Oprócz wskazań dotyczących metody teologii pastoralnej ks. Blachnicki wyprowadził również cały zakres i strukturę przedmiotu materialnego tej dyscypliny, dzieląc ją na teologię pastoralną (eklezjologię pastoralną) ogólną i szczegółową. Zasadą porządkującą i określającą bliżej strukturę przedmiotu eklezjologii pastoralnej jest idea wspól noty, która pełni w tym schemacie zarówno funkcję zasady jednoczącej wszystkie dyscypliny szczegółowe i dziedziny eklezjologii pastoralnej, jak i podstawę ich podziału.

IL SINODO PASTORALE - RISCHIO D'UNA DEVIAZIONE OPPURE SEGNO D'UNA PIU' MATURA COSCIENZA DELLA CHIESA (RIFLESSIONI IN OCCASIONE DEL I SINODO DELLA DIOCESI DI KATOWICE)
I sinodi sono un elemento strutturale d'ordinamento della Chiesa, d'origine divina. Soltanto loro forma concreta é l'opera del legislatore ecclesiastico. Il Concilio Vaticano II, descrivendo la Chiesa come una comunità del Popolo di Dio della Nuova Alleanza e sottolineando il valore del laicato in questa comunità, ha fatto una modifica fondamentale nella figura giuridica del sinodo. II mutamento più importante, che gode sostegno della Sede Apostolica consiste nel passaggio dal un sinodo puramente clericale ad un sinodo composto dai clerici e laici, religiosi compresi. La partecipazione dei laici al Sinodo fa di questa assise diocesana un modo d'autorealizazione della Chiesa come comunità. Tale deve essere il sinodo, che sta per svolgersi nella diocesi di Katowice. Ne partecipa proprio tutto il popolo di Dio; per collaborare sono invitate tutte de comunità parrocchiali e religiose. Lo ha manifestato la prima sessione informativa del I Sinodo della diocesi di Katowice, il 26. 11. 1972, nella quale hanno preso parte tutti i membri delle Commissioni sinodali, i membri dei Consigli Pastorali Parrocchaili nonché delegati delle comunità religiose. Dopo un'annuale fase preparatoria, questa sessione informativa ha iniziato ufficialmente i lavori del I Sinodo della diocesi di Katowice, di cui terminazione é prevista per il 1975.