ŚLĄSKIE STUDIA HISTORYCZNO-TEOLOGICZNE

GOD - MAN - NATURE IN SELECTED CONCEPTS OF SCIENCE DEVELOPMENT
The author considers the extent and possible consequences of the appearance of classically meant truth in the positivistic and contemporary (represented by Popper and Kuhn) concepts of science development. The legacy of positivism is the scientific theory of cumulativism, according to which the truth is gradually approached by a systematic cumulation of particular scientific achievements. Such an outlook must give rise to trust in science and to a tendency of removing any barriers which might limit in any way the development of science. A more cautious attitude to science follows from the concepts of Popper and Kuhn. Revolutionary changes of paradigms show that science "may be wrong". The relation between science and truth appears thus quite vague and even disappears in the extreme version of Kuhn. This otter results in distrustful attitudes towards science and also in parascientific preferences. It is supposed, that the real image of science is still beyond the positivistic, as well as the Popper's and Kuhn's concepts. The proposal of a philosophical synthesis of scientific, metaphysical and religious images of the reality seems to be one of the possible ways of understanding the true status of science.

La persona, la verita e la rivelazione nella filosofia di Luigi Pareyson
Offrendo l'interpretazione personalista dell'esistenzialismo, Luigi Pareyson dimostra, prima nei termini di assiologia e di religione, e poi in quelli ontologici, il carattere originario del legame dell'uomo con l'infinito. La presenza dell'essere non oggettivizzato nella liberta umana e la condizione della sua stessa possibilita di liberta senza eliminare l'insufficienza e la positivita della persona. Dal carattere ontologico della situazione umana risulta la possibilita della conoscenza della verita che come infinita puo essere compresa, pur non in un modo definitivo, soltanto in interpretazione definita.

MOI = NOUS, CELA VEUT DIRE: ETRE OU NE PAS ETRE
La présence, souvent douloureuse, de l'alternative humaine "etre ou ne pas etre", au monde d'aujourd'hui est évidente. Elle marque aussi bien la vie individuelle de l'homme (MOI) que la dimension sociale de son existence (NOUS). Sous cet aspect, l'expérience vécue (pratique) est confirmée par les analyses théoretiques (heuristique, herméneutique) du monde de l'homme. Parmi les "signes de temps", mettant en relief l'originalité de ce monde, il faut énumérer celui qui vise la "fragilité" de son existence historique. C'est alors d'un certain paradoxe qu'est accompagné l'anthropocentrisme du monde contemporain: d'une part revendiquant son autonomie et son autarcie, mais d'autre part toujours ouvert et échappant sans cesse a sa propre domination. Dans ce contexte l'alternative "etre ou ne pas etre", constituant un élément essentiel de la définition meme de l'existence historique de l'homme, devient le lieu .pecifique qui fait converger les questions les plus fondementales, a savoir celle du "sens de la vie" et celle de la "liberté". C'est a travers ces questions qu'on peut (on doit) envisager l'horizon englobant la "totalité" du monde de l'homme dont l'organisation vers l'Avenir ne peut pas se passer d'une vision globale fonctionnant comme une certaine hypothese unissant l'ensemble des éléments de cette organisation. Parmi les "hypotheses", prétendant expliquer le monde de l'homme, il y en a une, accompagnée d'un attribut "révélée". A la lumiere de cette hypothese la logique de l'existence mondaine de l'homme devient theologique. Le processus de la vérification de cette hypothese, bien qu'il soit interminable a l'intérieur de l'histoire, il dispose d'un nombre suffisant (progressant) de raisons intramondaines pour justifier la décision de lui faire confiance. CREATION - voila le mot-clé qui englobe tous les détails du contenu compliqué de cette hypothese. La création c'est un processus dialogique: c'est de l'originalité entitative de l'homme ("image de Dieu", "liberté") que résulte le mystere de sa coopération dans le processus de son propre. "devenir". Ce processus se réalise par étapes: appelé par son Créateur gratuitement a l'existence historique (I étape) l'homme doit accepter cette existence comme promesse de la vie éternelle et comme "lieu" de sa propre initiative créatrice (II étape); ainsi répondant positivement (négativement) a son Créateur il attend le "jour" d'une "nouvelle création" (tenant compte de la réponse de l'homme) qui, terminant le processus dialogique de la création, commencera la plenitude de son existence promise (III étape). Il en résulte que le sens de l'existence historique de l'homme est étroitement lié au mystere de l'alternative créatrice "etre ou ne pas etre". Si l'homme veut accepter son etre promis, il doit faire la vérité de cet etre. Cette vérité n'est réalisable qu'a travers une équation (simultanéité) mystérieuse: MOI = NOUS = DIEU. C'est alors dans le phénomene des' libres relations (amour, don) qu'est cachée la vérité d' «ETRE HOMME». Il faut donc "perdre" sa vie pour la "gagner": ce risque d'amour conditionne l'Alliance créatrice divino-humaine. Comme le "Fils" constitue le "lieu" unissant l'homme et Dieu dans le mystere de la meme "vie divine", c'est au "Fils" qu'il a appartenu aussi de faire restaurer cette Alliance créatrice apres son interruption causée par l'homme. Depuis l'intervention historique du "Fils" la continuation de la création dialogique de l'homme est en meme temps "salvatrice"; Dieu-Créateur est devenu aussi "Dieu-Sauveur" et l'achevement du processus créateur de l'homme (III étape) s'appele a la fois "Salut". Ce processus "post Christum" est alors accompagné par une dialectique spécifique d'un "déja" et d'un "pas encore" de son propre achevement. Le rassemblement créateur des hommes (MOI = NOUS) autour du "Fils" (Christ) s'appele Eglise . D'ou le probleme de l'appartenance a l'Eglise est de meme celui de l'alternative "etre ou ne pas etre". Il en résulte que l'Eglise constitue cette part de l'humanité qui accepte son etre promis. Cette, acceptation s'identifie a une marche transformatrice du monde de l'homme vers son Avenir. La vérité de cet Avenir (justice, liberté, paix, etc) faite a l'intérieur de l'histoire conditionne la qualité de vie commune de l'Homme-en-devenir. Aioutons, qu'on ne peut pas réduire cet HOMME-EN-DEVENIR, dans la spécificité de sa subjectivité (création = devenir Sujet), ni a la réalité d'un MOI, ni a celle d'un NOUS. Ce Sujet spécifique ne peut pas se passer de l'élément de RELATION unissant inséparablement des réalités MOI et NOUS humaines. C'est aussi a travers cette unité que se joue l'alternative "etre ou ne pas etre" de l'homme.

ZADANIA KATOLIKÓW ŚWIECKICH WOBEC KRYZYSU ZACHODNIEGO MODELU PAŃSTWA OPIEKUŃCZEGO
Okres przełomu wieków naznaczony został tryumfem myśli ekonomicznej zachodnich demokracji, zapewniającej bezprecedensową poprawę warunków życia ludzi. Historia pełna bywa jednak paradoksów. Otóż w krajach zachodnich zrodziły się ideologie niemal socjalistyczne, które nie doprowadziły co prawda do obalenia kapitalizmu, ale wymogły znaczną modyfikację systemu. Główna zmiana polegała na wzroście wydatków publicznych i wiązała się z tworzeniem tak zwanego państwa opiekuńczego, zwanego również państwem dobrobytu. Autor niniejszej publikacji - mając na względzie skutki kryzysu państwa opiekuńczego - zwraca uwagę na rolę laikatu w rozwiązywaniu współczesnych problemów społecznych. Opisując zadania rodziny chrześcijańskiej, wskazuje na parafię, jako podstawową wspólnotę pomocy wzajemnej w Kościele. Konsekwencją społecznego zaangażowania katolików świeckich powinna być również działalność samorządowa i zaangażowanie w tak zwane struktury pośrednie. Ostatnia część publikacji poświęcona jest obowiązkowi stałej formacji laikatu, dzięki której Kościół realizuje misję ewangelizacyjną w świecie współczesnym.

SACERDOS IUSTITIAE VERITATEM DE MATRIMONIO DICIT. EKLEZJOLOGICZNE PRZESŁANKI SPECYFIKI URZĘDU SĘDZIEGO KOŚCIELNEGO. Streszczenie
Najwyższym powołaniem sędziego kościelnego jest "posługa prawdzie i miłości (caritas) w Kościele i dla Kościoła" (Jan Paweł II). Odkrycie na nowo w posoborowym magisterium papieskim niniejszej reguły śmiało można uznać za kamień milowy w pracach badawczych nad specyfiką urzędu sędziego kościelnego. Konsekwentnie - od strony negatywnej - trzeba dziś akcentować, że funkcji sędziowskiej wykonywanej w Kościele nie da się zamknąć w obrębie autonomicznego, separacyjnie rozumianego ius dicere, a mianowicie opartego na prawie materialnym i osiągniętego na drodze określonej prawem procesowym, ustalenia w wyroku sądowym, jaka norma wiąże tego, kogo wyrok dotyczy. Optyka podstawowej zasady eklezjologicznej: communio, sytuuje bowiem urząd sędziowski w obrębie jednej (niepodzielnej) władzy kościelnej, odnosząc go wprost do sakramentalnego "reprezentowania" Pana (poprzez urząd biskupa diecezjalnego) w potrójnej funkcji: uświęcania, nauczania i pasterzowania. Sprawowanie w Kościele władzy sądowniczej to nic innego jak wykonywanie unius sacrae potestatis zawsze związanej z aktualizacją tria munera Christi - trzech wymiarów jednej misji i posługi Chrystusa. Pełnić zatem wiernie posługę sędziowską znaczy: być "do końca" świadomym eklezjalnej nierozdzielności ról - z jednej strony kapłana, nauczyciela i duszpasterza, z drugiej sprawiedliwego sędziego. Wyłącznie w takim kontekście może być współcześnie głoszona prawda, że ius dicere specyfikuje wymienioną posługę. Od strony pozytywnej - w posoborowym magisterium papieskim kierowanym do pracowników wymiaru sprawiedliwości (alokucje do Roty Rzymskiej) wypada dostrzec chrystologiczny paradygmat w ukazywaniu specyfiki urzędu sędziego kościelnego. Posługa dicere ius in Ecclesia jest wykonywana w imię Jezusa Chrystusa i nie kto inny, jak tylko Chrystus w każdej służebnej aktywności kościelnego wymiaru sprawiedliwości pozostaje jedynym Sędzią, Fundamentem i Miarą wszelkiego sądzenia w Kościele. Tu leży odpowiedź na pytanie, dlaczego urząd i posługa sędziego kościelnego mają, w świetle wzorcowego określenia św. Grzegorza Wielkiego, rys par excellence kapłański. Jeśli przyjąć, że służba na wzór Chrystusa Arcykapłana, który "nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu" (Mk 10,45), identyfikuje posługę apostolską, to realizowane w duchu kapłańskim ministerium iustitiae (we wszelkiej aktywności sędziego) zakłada konsekwentne wcielanie zasady, której na imię diaconia. Owo mocno zakorzenione w tradycji chrześcijańskiej kryterium każe widzieć - w ramach oryginalnego porządku prawnego określonego przez Miłość - służebną funkcję sędziego kościelnego w kształtowaniu komunii wiernych in caritate poprzez bycie "efektywnym mistrzem konkretnej diaconia w stosunku do każdego człowieka, a nade wszystko chrześcijanina" (Jan Paweł II).

The Old Wineskins and New Wine. Intellectus fidei in the Postmodern World
In considering this question was raised about the possibility of a meeting of Christian thinking and postmodern thinking. Author’s interest in the problem of planes meeting intellectus fidei (‘strong reason’) of the postmodern, doubting in himself (‘weak reason’). It’s not just about the same ‘correct thinking’ or ‘purely rational’ reflection, it was also good, carrying the joy of practice. Article wants to show how the intellectus fidei is connected with both the revelation and postmodern culture leads to a new and fuller understanding of reality.

Truth and Freedom in Modern Theological Hermeneutics. Arguments of Joseph Ratzinger/Benedict XVI
Having been distorted since modern times, the notions of truth and freedom have been radically juxtaposed in post-modern world views, consequently resulting in losing the very values: the truth is questioned, while freedom is deter-mined and limited by worldly purposes. Joseph Ratzinger/Benedict XVI shows that the terms are, de facto, theologically important (theological hermeneutics), i.e. they may be fully and properly understood from the heart of Christian faith. God is the right guarantor of the truth (involving the existence of the objective and judicious reality) and the embodiment of god’s son, logos, is the ultimate argument for its attainability and cognizability. When Jesus confessed: ‘I am the truth’ (John, 14.6), he convinces that the truth is universal and belongs to god. Thereby, it remains universally binding – it is the appropriate basis of ethos. The truth constitutes the key to interpret reality and a superior (independent) criterion for its arrangement (also in the social and political sense). Thus, the task of Christianity and theology is to restore the proper, Christological understanding of truth and freedom for the world, as well as their inseparable, redemptive relationship: ‘the truth will set you free’ (John, 8.32).