ŚLĄSKIE STUDIA HISTORYCZNO-TEOLOGICZNE

TAUSENDJÄHRIGE HERRSCHAFT CHRISTI. ZUM CHILIASMUS BEI IRENÄUS VON LYON
Zusammenfassung
Die chiliastische Erwartungen des tausendjährigen Reiches Christi war bei Irenäus (Adversus haereses V3 30,4-36,3) von der kleinasiatischen Tradition der Presbytern aufgenommen. Das Weltwochenschema machte aus den sechs Schöpfungstagen sechs Tausend Jahre Weltgeschichte wobei der siebte Tag wird zum kommenden 1000-jährigen Reich der Herrschaft Christi. An Anfang dieser Herrschaft kommt zur Auferstehung der Gerechten und zur ihrer Berufung in das tausenjährige Friedensreich. Bei Irenäus haben diese chiliastische Vorstellungen eine starke antignostische Fassung. Die Übersetzung ins Polnisch Adversus haereses V, 30,4-36,3 wird dem Aufsatz angeschlossen.

DIE ERSTE UND ZWEITE APOKALYPSE DES JAKOBUS AUS DEM V KODEX VON NAG HAMMADI (NHC V, 3 UND 4)
Ins Polnisch übersetzt, eingeleistet und kommentiert von Wincenty Myszor.

APOKRYPHON DES JOHANNES AUS DEM NAG HAMMADI CODEX II, 1; eingeleitet und übersetzt von Wincenty Myszor

DER DIALOG DES ERLÖSERS
Der Dialog des Erlösers (NHC III, 5) ins Polnisch übersetzt und eingeleitet von Wincenty Myszor. In der Einleitung wird die Frage der Verfasserschaft, so wie die neutestamentliche Tradition und einige inhaltliche Probleme besprochen.

L'ESEGESI SULL'ANIMA. INTRODUZIONE, TRADUZIONE E COMMENTO: NAG HAMMADI II, 6
L'opera gnostica proveniente dalla biblioteca gnostica di Nag Hammadi, intitolata L'esegesi sull'anima viene presentata nell'articolo. L'introduzione tratta la critica del testo, il tempo della composizione e l'ambiente, il carattere gnostico e parenetico dell'opera, il rapporto delle ciitazioni bibliche con le versioni di testi biblici e la sua struttura. La maggior parte dell'articolo occupa la traduzione accompagnata dalle note.

ORYGENES I GNOSTYCY. STAN BADAŃ
Artykuł dotyczy związków teologii Orygenesa i chrześcijańskich gnostyków, tak w zakresie podobieństw jak i różnic. Wiadomo, że Orygenesa należał do polemistów antygnostyckich, ale jednocześnie w niektórych rozwiązaniach problemów teologicznych zbliżał się do poglądów chrześcijańskich gnostyków. Przedstawiono poglądy na to zagadnienie takich badaczy myśli Orygenesa i gnostyków, jak H. Jonas, J. Danielou, R. Gögler, G. Quispel i H. Strutwolf. W zakresie tematyki teologicznej, w której myśl Orygenesa mogła się spotkać z myślą gnostycką, wyróżnia się zagadnienie stwórcy i zbawcy, ujęcie "natury" (physis), zagadnienia chrystologiczne i eschatologiczne. Nowe teksty źródłowe, oryginalne utwory chrześcijańskich gnostyków z koptyjskiej biblioteki z Nag Hammadi umożliwiają na nowo przebadania tego zagadnienia. Chodzi o "Ewangelię prawdy", "Ewangelię Filipa", "Wypowiedź o zmartwychwstaniu", a przede wszystkim o "Tractatus Tripartitus" z I kodeksu z Nag Hammadi. Wydawca tego tekstu, E. Thomassen, wyraźnie dopuszcza związki teologii Orygenesa i gnostyków, i to w wymiarze wpływów Orygenesa na poglądy chrześcijańskich gnostyków. Utwory chrześcijańskich gnostyków pozwalają także na badanie "niedokończonych" wątków teologicznych w pismach Orygenesa i gnostyków, wątków, które zostały przerwane w kościelnej tradycji przez polemikę antygnostycką, która odrzucając en bloc wszystkie poglądy gnostyków, mogła także porzucić myśli, które mogły się okazać twórcze w teologii w ogóle. Podobnie jak stało się z teologią Orygenesa, której ślady zaginęly nie tylko przez zniszczenie niektórych jego pism, ale także przez brak zrozumienia albo prymitywną polemikę z orygenizmem.

Eugnostos. [Introduzione, traduzionee dal copto, Nag Hammadi Codex III, p.70,1-90,12.]
L'introduzione e la traduzione dell'«Eugnostos» presentano un'opera conservata nella versione copta nella biblioteca di Nag Hammadi. Primi versetti, che provengono dalla redazione finale dell'opera, conferiscono al Testo la forma di una lettera. Nel resto della composizione mancano però i tratti caratteristici al Genere epistolare, ma quelli presenti permettono di classificare il testo al Genere di trattato filosofico-teologico, che comprende gli insegnamenti in forma di riflessioni e motivazioni razionali. Il contenuto si presenta diverso dalle idee gnostiche: positivo concetto di Dio, concentrazione sulla metafisica ed assenza delle riflessioni sul mondo visibile, non negativa visione del mondo creato. Tuttavia nella terminologia metafisica si possono intravedere alcuni rapporti con i concetti dei valentiniani, degli apologeti, ed anzitutto con la teologia alessandrina e quella di Filone. Il calendario dell'anno dei 360 giorni fa pensare all'ambiente egiziano. La prima metà del II secolo è la più probabile data della sua composizione.

WYDZIAŁ TEOLOGICZNY NA PAŃSTWOWYM UNIWERSYTECIE. Streszczenie
Po roku 1989 na kilku uniwersytetach państwowych w Polsce powstały wydziały teologiczne. Wydział Teologiczny w Katowicach, powołany uchwałą Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz dekretem Kongregacji Wychowania Katolickiego, rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną w roku akademickim 2001/2002. Wydział Teologiczny jest zatem na państwowym uniwersytecie instytucją kościelną i z tej racji ma swoją kościelną tożsamość, a jednocześnie, podlegając przepisom państwowym, zobowiązany jest do prowadzenia prac badawczych i studiów na poziomie akademickim. Wydział Teologiczny w Katowicach uzyskał, zgodnie z prawem państwowym, uprawnienia nadawania stopnia doktora (w 2002 r.) i doktora habilitowanego nauk teologicznych (od 2008 r.). Kształci przede wszystkim teologów przyszłych duszpasterzy, także teologów nauczycieli religii, świeckich katechetów dla szkół oraz teologów świeckich w zakresie ogólnej teologii. Środowisko akademickie państwowego uniwersytetu przyjęło ten fakt pozytywnie, mimo że najczęściej kojarzy kształcenie teologów jako przygotowanie osób duchownych do pracy w instytucjach kościelnych, w parafiach. Podobnie środowisko kościelne, a nawet sami zainteresowani studiami teologicznymi, klerycy, traktują studium teologii w Katowicach pragmatycznie, to znaczy, wykształcenie wyższe w naukach teologicznych jako przygotowanie do pracy duszpasterskiej. Mniej oczywiste i zrozumiałe są natomiast cele badawcze Wydziału Teologicznego. Dla niektórych pracowników nauki, filozofów i socjologów te cele Wydziału Teologicznego na państwowym uniwersytecie wydają się nie do pogodzenia z celami naukowymi. Praktyczne i pragmatyczne nastawienie środowiska kościelnego wobec studiów teologicznych i krytyczne opinie o teologii jako nauce na uniwersytecie mogą się składać między innymi na sytuację kryzysową nauk teologicznych, o której wobec środowisk akademickich w Niemczech swego czasu pisał Joseph Ratzinger, profesor teologii w Niemczech (obecnie papież Benedykt XVI). Jego uwagi krytyczne o kształceniu na wydziałach teologicznych i seminariach duchownych w Niemczech warto wziąć pod uwagę także na Śląsku.