ŚLĄSKIE STUDIA HISTORYCZNO-TEOLOGICZNE

DAS WELTLICHE BRAUCHTUM ALS HERAUSFORDERUNG FÜR DIE SEELSORGE UND FÜR DIE LITURGISCHE PRAXIS Zusammenfassung
Das weltliche Brauchtum hat sich im christlichen Europa seit der Aufklärungszeit verbreitet, konkret seit der Französischen Revolution und danach, besonders in Russland und in den Ländern, die nach der Oktoberrevolution im Jahre 1917 von Russland abhängig waren.
Volkspolen - der staatliche Organismus der kommunistischen Regierung vom 1944 bis 1989 - hatte alle Eigenschaften eines totalitären Landes. Die kommunistische Macht hat die Religion als einen ideologischen Gegner und die katholische Kirche als eine kräftige und gefährliche Institution betrachtet. Das kulturelle Leben der Gesellschaft, das in der marxistisch-leninistischen Ideologie eine eigenartige Anerkennung fand, war der Kontrolle und der Bildung der neuen postrevolutionären Wirklichkeit unterstellt. Eines der Ziele der propagandistischen Handlungen des kommunistischen Landes war die Erschaffung neuer Kulturmodellen, deren Verbreitung "eine revolutionäre Bedeutung" hatte. In Zusammenstoss mit der alten Kultur Polens, die christliche Wurzeln hatte, hat diese Situation die Form eines "ideologischen Krieges" angenommen, in dem jedes Element "eine Hauptrolle" gespielt hat. In diesem Kontext muss man den Versuch der Erschaffung eines neuen, alternativen zu dem traditionellen, und zwar weltlichen Brauchtum erforschen.
Diese Abhandlung kommt mutig ins bisher unbekannte, von der totalitären Propaganda ideologisch beschworene Gebiet. 45 Jahre der grausamen Propaganda sind für die Katholiken eine eigenartige Herausforderung. Die Bräuche schaden den Sakramenten nicht, sie prägen sie deutlich aus. Zeichen, Symbole, Wörter, Gesten, die durch die Ideologen und durch "Ingenieure der Seelen" abgewertet und verspottet wurden, muss man analisieren und von dem ideologischen Illusionismus entlasten.

RYZYKO NIEWIARY W HISTORII LUDZKOŚCI. Streszczenie
Historia ludzkości na początku XXI wieku obserwuje z niepokojem przyczynowy związek między kryzysem "przejawów solidarności międzyludzkiej" i "gaśnięciem nadziei" (Ecclesia in Europa 8, 9 ). W genezie tej sytuacji uczestniczy, między innymi, aporyczne otwarcie naukowych i filozoficznych antropologii, które nie dysponują "ostatecznym" wyjaśnieniem tożsamości człowieka (Fides et ratio 1, 27, 81 ). Zróżnicowanej w "intencjonalnym działaniu" ludzkości towarzyszy ryzyko pluralizmu interpretacji, wpisanych w hermeneutykę relacji "całość - części" hermeneutyczne koło). Odpowiedzialność wyboru danej interpretacji może być oceniona jakością jego teoretycznych i praktycznych konsekwencji. Mając to na uwadze, proponowany tekst przypomina, że relacja "wiara - niewiara" jest wpisana w definicję historii ("historia wolności"), przy czym obydwa wybory nie mogą zlekceważyć refleksji nad podmiotową odpowiedzialnością, co dostrzegała także ewolucja antropocentrycznego myślenia czasów nowożytnych. W kontekście odkrywalnych w tym myśleniu prób ideologicznego przywłaszczenia problematyki "całości" historii ludzkości, pojawia się postulat rozróżniania między "nadziejami ziemskimi" i "nadzieją chrześcijańską". Teoretyczne i praktyczne konsekwencje zlekceważenia tego postulatu są dostrzegalne w historycznym procesie zmieniających się kulturowych kontekstów.

CHIESA ROMANO-CATTOLICA NELLA STORIA DELL'EUROPA CENTRO-ORIENTALE NEL SECOLO XX. RIFLESSIONI A PARTIRE DALLA PUBBLICAZIONE WIĘKSI I MNIEJSI PROROCY EUROPY ŚRODKOWOWSCHODNIEJ XX WIEKU [= PROFETI MAGGIORI E MINORI DELL'EUROPA CENTRO-ORIENTALE NEL SECOLO XX]
Dopo la caduta del comunismo in Europa centrale e orientale rinascono le strutture della Chiesa cattolica in queste regioni. Alcune significative testimonianze delle storie della Chiesa sono state pubblicate nel volume Więksi i mniejsi prorocy Europy Środkowowschodniej XX wieku. Materiały I i II Forum Teologów Europy Środkowowschodniej, [= Profeti maggiori e minori dell'Europa centro-orientale nel secolo XX. Materiali del I e II Forum dei teologi dell'Europa centro-orientale] Lublin, 30 listopada - 1 grudnia 2001 r., Lublin, 6-8 maja 2003 r., [red.] K. Klauza, S. C. Napiórkowski OFM Conv, Kazimierz Pek, Lublin (Wyd. KUL) 2003. L'articolo contiene una recensione critica della pubblicazione ed, anzitutto, una polemica contro il criterio adattato di presentare le chiese negli attuali stati secondo la convenzione della chiesa ortodossa, cioč con l'esclusione della presenza della Chiesa latina sul territorio attuale della Russia e Ucraina. Questo criterio suggerisce che le strutture della Chiesa latina oggi presenti in Ucraina non costituiscano una continuazione della storia testimoniata dalla loro secolare fondazione e dai suoi recenti martiri sotto la persecuzione nell'Unione Sovietica.

IUS IN EUROPA
Summarium
In Europa ius, ut autonoma regulatio vitae consideratum et applicatimi, semper magna aestimatione gaudebat et gravi ponderis erat. Distinctio veri et falsi a Graecis elaborata, discretio boni et mali in traditione iudeochristiana radicata, itemque realismus romanus res magni ab illis parvi momenti disiungens criteria praebebant ad quaestiones fundamentales ponendas elueidandasque, nempe quid sit ius aequum et quomodo cognosci efficique possit. A primaevis culturae europeae usque ad hunc diem ius tamquam conditio vitae populorum servandae considerabatur. Pondus momentumque iuris in dies crescit, instrumentum est non solum iustitiae et liberationis (proli dolor deviationes non deerant), sed etiam evolutionis in ambitu sociali et oeconomico. Ultimis temporibus nova problemata emergimi, cum ius attentis generationibus futuris elaborar! debeat. Haec omnia in mentem revocantur attentis processibus transformations constitutionalis Rei Publicae Polonorum et respectu eius integrationis in Unione Europea. Animadversiones demonstratione principiorum fundamentalium et valorum intentorum finiuntur.am

MORALISCHE DIMENSION DER POLITISCHEN TÄTIGKEIT
Der Artikel stellt das Problem der Qualität der politischen Tätigkeit dar. Zuerst werden zwei Konzeptionen der Politik dargestellt. Eine von ihnen knüpft an Platon und Aristoteles an. In dieser klassischen Fassung ist die Politik eine Moral der gesellschaftlichen Menschentätigkeit. Die andere Konzeption der Politik wurde von der Moral getrennt. Dieses Verständnis der Politik knüpft an Machiavelli und Hobbes an. Im Artikel wurden auch manche Probleme zur Sprache gebracht, die das politische Engagement der Christen betreffen. In diesem Kontext ist die Politik ein Dienst an der moralischen Würde, und der Politiker ist ein Mensch des Gewissens. Damit diese politische Tätigkeit wirklich zum Aufbau einer menschlicheren Welt beitragen kann, muss się auf die ganze persönliche Menschenwürde Rücksicht nehmen. Das letzte Problem des Artikels ist der geistige Ausmaβ der europäischen Integration. Die geistige Verwurzelung von Europa wird dazu führen, dass die ganze Reihe der Integrationsprozesse an der sehr wichtigen, und zwar: ethischen Bedeutung gewinnt. Die authentische Tätigkeit der Politik umfasst den ganzen Menschen, das transzendente Ziel des Menschenlebens eingeschlossen.

European Solidarity and the Warin Ukraine–Crisis, Attempt or Deficit? The Perspective of Poland and the Countries of Central and Eastern Europe
The principle of solidarity is a key principle of social life in Catholic social teaching. It is also inherent in the culture of Europe and in the European Union documents. The extreme situations taking place in Europe allow to verify if the rule is actually applied in the solving of European problems. An important event in Europe in recent years is the war in Ukraine. Ukraine, aspiring to membership in the European Communities and associated with the European Union, has been encompassed by the principle of solidarity. Europeans living in the post-communist EU countries recognize, however, that solidarity is not the only key to solving the problem of Ukraine. Sometimes more important than solidarity seem to be the particular economic interests of the countries of the “old” EU , and solidarity remains a task to be accomplished.

RADA KONFERENCJI EPISKOPATÓW EUROPY JAKO ŹRÓDŁO NAUCZANIA SPOŁECZNEGO KOŚCIOŁA. HISTORYCZNE POCZĄTKI I FUNDAMENT TEOLOGICZNY. Streszczenie
Dokumenty Magisterium wśród źródeł katolickiej nauki społecznej wymieniają m.in. konferencje episkopatów danego terytorium. Rada Konferencji Episkopatów Europy stanowi jednak strukturę specyficzną, której definicja przekracza rozumienie konferencji episkopatu "sensu stricte".
Tezą artykułu jest, że podejmując problematykę społeczną w kontekście kontynentu europejskiego, również Rada Konferencji Episkopatów Europy może być uznana za pełnoprawne źródło katolickiej nauki społecznej. Artykuł stanowi próbę historycznego i teologicznego wprowadzenia w tę problematykę.
W części pierwszej przedstawiona została ogólna charakterystyka konferencji episkopatu. Część druga poświęcona została naszkicowaniu historycznej ewolucji Rady Konferencji Episkopatów Europy. W części trzeciej, na podstawie wybranych fragmentów konstytucji Lumen Gentium, dekretu Christus Dominus, motu proprio Ecclesiae Sanctae oraz listu apostolskiego w formie motu proprio Apostolos suos, wskazano na fundament teologiczny, w oparciu o który uznać można, że Rada Konferencji Episkopatów Europy stanowi istotne źródło katolickiej nauki społecznej.